شیوع چاقی و برخی عوامل مرتبط با آن در جمعیت شهری ۲۰ تا ۷۰ ساله مناطق مرکزی استان مازندران (سال ۱۳۸۳)

سابقه و هدف : چاقی یکی از عواقب نامطلوب تغییر در رفتار و شیوه زندگی شهر نشینی است. این مطالعه برای تعیین شیوع چاقی و برخی عوامل مرتبط با آن در جمعیت شهری 20 تا 70 ساله استان مازندران انجام گرفت.مواد و روش ها : در این مطالعه 3600 نفر از طریق نمونه گیری خوشه ای در جمعیت شهری مناطق مرکزی استان در 4 شهر ساری، قائم شهر، بابل و آمل در سال 1383 مورد بررسی قرار گرفتند. معیارهای تن سنجی (قد، وزن) به روش استاندارد اندازه گیری شد و نیز از طریق پرسشنامه، و انجام مصاحبه اطلاعات در مورد سن، جنس، سطح سواد، شغل، وضعیت تاهل، سن ازدواج، سابقه چاقی والدین، تحرک فیزیکی از نظر شغلی، تحرک فیزیکی در اوقات فراغت، دفعات و ساعات ورزش در هفته، سابقه حاملگی و زایمان در زنان جمع آوری گردید. چاقی و اضافه وزن به روش استاندارد پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی (who) بر اساس توزیع نمایه توده بدنی (bmi) تعیین گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از مدل رگرسیونی لجستیک انجام گرفت و نسبت شانس خطر چاقی با توجه به سن محاسبه گردید.یافته ها : میزان کلی شیوع چاقی و اضافه وزن به ترتیب 18.8 و 34.8 درصد (در زنان به ترتیب 27.8 و 33.5 درصد و در مردان به ترتیب 9.9 و 36.2 درصد) بود. شیوع چاقی با افزایش سن تا 60 سالگی افزایش معنی داری را در هر دو جنس نشان داد. نتایج مدل رگرسیونی نشان داد که نسبت شانس تا 60 سالگی افزایش داشته و بعد از آن تمایل به کاهش دارد. نسبت شانس چاقی (با تطابق سنی) در زنان تقریبا 3.6 برابر مردان بود (p<0.0001). نسبت شانس (تطبیق داده شده) با افزایش سطح سواد، به طور معنی دار تمایل به کاهش داشت؛ به گونه ای که در افراد لیسانس و بالاتر 0.19 کاهش نشان داد (p<0.0001). شانس (تطبیق داده شده) خطر چاقی در افراد با والدین چاق، 2.4 برابر و در افراد متاهل 2.2 برابر بود. شانس خطر چاقی با افزایش سن ازدواج به طور معنی داری کاهش یافت و در زنان با افزایش زایمان ها، به طور معنی داری افزایش را نشان داد. نسبت شانس (تطبیق داده شده سنی) چاقی با تحرک فیزیکی در اوقات فراغت، تحرک شغلی و ساعت ورزش در هفته تمایل به کاهش داشت.استنتاج : نتایج این مطالعه، بر افزایش خطر شیوع چاقی در جمعیت شهری استان دلالت می کند. یافته های این بررسی نشان داد که تحرک فیزیکی پایین، سطح سواد پایین، ازدواج زود رس، جنسیت زن، و تعداد زایمان ها و افزایش سن باعت افزایش خطر چاقی می گردد. بنابراین، برای جلوگیری از چاقی و عوارض مرتبط با آن، استراتژی های چندگانه مبتنی بر جمعیت و برنامه های مداخله ای در کنترل رفتارهای تغذیه ای و مقابله با تغییرات در الگوی زندگی شهری را می طلبد.